Tam 27 yıl. Türkiye’ye gelen en son otomotiv yatırımından bu yana geçen süre bu kadar uzun. Tabii bu yeni yatırımlar için geçerli. Zira kurulu üreticiler bu süre içinde milyarlarca dolarlık yatırım yapmayı sürdürdü. Şimdiyse yatırım planı yaptığını açıklayan bir sürü marka mevcut. Bu değişimin arkasında hem Türkiye’nin hem de Avrupa’nın Çin otomotiv endüstrisinin önüne diktiği gümrük duvarları var. Duvarları aşmanın en etkili yolu üretimi yerlileştirmek. İşte bu bir sürü marka içinden BYD ilk gerçek adımı attı.
Geçtiğimiz günlerde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile BYD arasında imzalanan anlaşmayla BYD, önümüzdeki dönemde Türkiye’de üretim ve Ar-Ge tesisi kurma garantisi verdi. Anlaşmaya göre, daha önce VW için hazırlanan ama Alman üreticinin politik sebepler öne sürerek kullanmadığı Manisa’daki yatırım alanı BYD’ye tahsis edilecek. 1 milyar Dolar gibi otomotiv için çok anormal olmayan bir bütçe ile kurulacak tesisin 150.000 araç kapasiteli olacağı açıklandı.
Bu yatırımın 2026 yılında tamamlanması da anlaşmanın koşulları arasında. Bu aralıkta ise BYD’nin Türkiye’deki varlığını korumak için iki önemli kanun değişikliği yapılıyor. Birisi Türkiye’de satılan prizden şarj edilebilen hibrit araçların ÖTV oranlarının düzenlenmesi, ikincisi ise ‘Yatırım Teşvik Belgesi’ sahibi üreticilerin gümrük vergilerinden muafiyeti üzerine. ÖTV düzenlemesi, daha önce Toyota’ya sağlanan hibrit düzenlemesi gibi BYD’ye özel gibi işlenmiş: En az 70 km elektrikli menzili olan, birleşik emisyonu 25 gr/km’yi geçmeyen ve motor hacmi 1600 cc’den küçük, matrahı da 1.350.000 TL’yi aşmayan prizden şarj edilebilen hibrit araçlar için ÖTV oranı yüzde 30 olacak. Matrah aşanlar için yüzde 60 ve motor hacmi 1600 cc’den fazla ama 1800 cc’den az olan araçlar içinse yüzde 70 ÖTV planlanıyor. Yüzde 30’luk ÖTV diliminin tanımı tahmin edeceğiniz üzere BYD Seal-U’yu tarif ediyor. Buna karşılık tüm üreticiler için bu tarife uygun araç getirip yüzde 30’luk ÖTV diliminden faydalanma olasılığı var. Bilindik üreticiler için bu sorun oluşturabilir ama Çinli üreticilerin uyum sağlaması en fazla aylar alacaktır.
Bu süreçte BYD’nin Türkiye temsilcisi ALJ Türkiye de değişime ayak uydurmak zorunda kalacak. Hem ALJ Türkiye CEO’su Ali Haydar Bozkurt hem de BYD Türkiye Genel Müdürü İsmail Ergün tarafından yapılan açıklamalar hazırlıkların tam olduğu yönünde. Buna göre BYD Türkiye, Yatırım Muafiyet Belgesi’nin Resmi Gazete’de yayınlanması sonrasında Kasım-Aralık ayları gibi ek gümrük vergisine tabi olmadan ithal edilen araçlarla 2024’ü 10 binin üzerinde satışla tamamlamayı planlıyor. Takip eden yılda satış rakamını önce 3’e katlamayı, üretimle birlikteyse Türkiye ilk 3’üne girmeyi bekliyor. Tabii bütün bunlar olurken bayi ağının misliyle genişlemesi gibi yatırımların da hıza uyum sağlayacağı açıklandı.
